Uvijek prva u svemu

Staka Čubrilović je rođena je u Gradišci 27. oktobra 1885. godine, od majke Savke, rođene Lazarević i oca Jove. Poput njene braće i sestara osnovnu školu završila u Gradišci, te kao odlična učenica školovanje nastavila u beogradskoj gimnaziji, prvo u Prvoj a potom u Trećoj, stanujući kod ujaka Đorđa Lazarevića.

Na Karlovom univerzitetu u Pragu je 1911. završila je studije medicine, kao stipendistkinja Srpskog prosvjetnog i kulturnog društva „Prosvjeta“. Zabilježeno je da je time postala prva ženau BiH koja je završila gimnaziju i medicinski fakultet. Nakon studija je stažirala u Državnoj bolnici u Sarajevu.

Po početku Prvog balkanskog rata 1912, s dozvolom austrougarskih vlasti je radila dobrovoljno u Rezervnoj vojnoj bolnici u Kragujevcu. Među ranjenicima je bila veoma omiljena. Oni su tvrdili da „liječi riječima i pogledom, više nego drugi higijenom i lijekovima“. U Balkanskim ratovima 1912-1913 bila je dobrovoljac.

Nakon Sarajevskog atentata 28. juna 1914, njena braća su osuđena zbog veleizdaje, Vaso, kao učesnik u atentatu, na 16 godina najstrožeg zatvora, Veljko, na smrt vešanjem, a Branko u Banjalučkom procesu na 14 godina teške tamnice.

Austrijska policija je tajno otvorila i pročitala jedno njeno pismo, poslato bratu Branku u Banjaluku, u kome je, izveštavajući ga o Veljkovoj smrti, navela kako im je brat „bio junak i da je mirno umro”. Okružni sud u Sarajevu joj je 26. juna 1915. godine, zbog veličanja zločinstva, izrekao 15 dana zatvora bez prava prigovora. Smatrajući to nedovoljnim, Vrhovni sud je 1. oktobra 1915. tu kaznu povisio na šest nedelja bez priznavanja olakšica za političke krivce, mada su kao uzroci njenog negativnog političkog stava, navedeni njen rad kao predsednice antiakoholičarskog društva „Pobratimstvo”, te kao potpomažućeg člana „Srpskog Sokola”.

U Prvom svjetskom ratu je radila u bolnici Milosrdnih sestara u Zagrebu, odakle je pomagala srpskim borcima. Nakon rata, se vratila u Kragujevac, gdje se udala za kolegu, ginekologa Jovu Bokonjića, porijeklom Trebinjca, i sa njim je imala sinove, koji su takođe postali ljekari: Nenadaa, neuropsihijatra i Rajka, internistu, te kćerku Branku, magistru engleskog jezika. 

U periodu između dva svjetska rata predavala je higijenu u ženskoj gimnaziji u Sarajevu i prva uvela seksualno vaspitanje u srednje škole, zbog čega je imala i neprijatnosti. 

Specijalizovala se za dermatovenerologiju kod profesora Dragutina Mašeka u Zagrebu, a zatim se vratila u Sarajevo, gde je sve do penzije 1948. radila na Dermatovenerološkoj klinici u okviru Državne bolnice.

Sarađivala je u „Liječničkom vjesniku” i bila redovna članica Zbora liječnika Hrvatske, Slavonije i Međumurja u Zagrebu , koji je izdavao taj list. Bila je aktivna u Kolu srpskih sestara, Društvu ljekara za Bosnu i Hercegovinu, Materinskom udruženju te Crvenom krstu. Bila je počasni član Francuskog kluba u Sarajevu.

Dobitnik je Ordena Svetog Save IV reda.

Sahranjena je u Sarajevu, gdje je preminula 10.oktobra 1954, a tek poneke Sarajlije znaju da je vila poznate porodice Bokonjić, danas zgrada ambasade Saudijske Arabije u BiH.

N. Ristić