MOJ GRAD: Ulica Vase Vidovića
U današnjoj rubrici “Moj grad” govorimo o još jednoj ulici na području Gradiške koja nosi ime poznatih i značajnih Gradiščana, govorimo o ulici Vase Vidovića.
Ulica Vase Vidovića nalazi se u naselju Senjak. Jedna je od kraćih ulica. Proteže se paralelno sa ulicom Vojvode Mišića, sa desne strane je ulica Miloša Crnjanskog, a sa njene lijeve strane raskršće ulica Jovana Dučića, Branka Ćopića i monahinje Jefimije. U pitanju je uređeno naselje stambenih jedinica.
Kada se govori o istoriji Gradiške, neizostavno ime, među brojnim značajnim imenima je i ime Vase Vidovića.
Vaso Vidović je bio jedan od najistaknutijih gradiških trgovaca i političara i najpoznatiji predstavnik gradiških Srba u drugoj polovini XIX vijeka. Može se takođe smatrati rodonačelnikom najpoznatije gradiške srpske porodice Čubrilović u drugoj polovini devetnaestog vijeka iz koje je poniklo nekoliko značajnih ličnosti naše nauke, kulture i politike.
Vaso Vidović je rođen 1840. godine u Krupi na Vrbasu. Roditelji su mu rano pomrli, a brigu o njemu preuzima njegova najstarija sestra, majka Jove Čubrilovića i odvodi ga u Bosansku Gradišku ( tada Berbir ) na izučavanje trgovine.
Nakon sticanja potrebnih znanja u trgovačkom poslu, Vaso Vidović otvara trgovinu, a svojim radom i sposobnošću postaće imućan trgovac i izuzetno ugledan, cijenjen i poštovan čovjek.
Imao je znatnog učešća u Bosanskohercegovačkom ustanku 1875-1878, posebno na prostoru sjeverozapadne Bosne. Bio je organizator i jedan od vođa ustanka, tačnije predsjednik Gradskog odbora za oslobođenje u Bosanskohercegovačkom ustanku. Sjedište ustaničkog odbora bilo je u Staroj Gradišci, a kasnije premješteno u Novu Gradišku.
Vaso Vidović je imao tijesne veze sa vladom Kneževine Srbije.
Bio je učesnik Berlinskog kongresa.
U toku Prvog svjetskog rata odveden je sa više gradiških trgovaca u logor Arad. Kada se rat završio i on logor preživio, vraća se u Gradišku. Nakon nekoliko godina, kada je ostao sam, otišao je u Sarajevo kod sina Bogdana, gdje je 1925. godine u 85. godini života umro. Sahranjen je u pravoslavnom groblju na Koševu.
Vaso Vidović je imao sina Bogdana, koji je za vrijeme školskih odmora dolazio u Gradišku i aktivno učestvovao u kulturnom životu grada. Poslije završetka studija prava Bogdan Vidović odlazi u Sarajevo, otvara advokatsku kancelariju i postaje jedan od najpoznatijih sarajevskih advokata, a jedno vrijeme bio je i poslanik u Skupštini Kraljevine Jugoslavije.
Važno je istaći da je na izučavanje trgovačkog zanata kod ujaka Vase Vidovića u Gradišku, kao dječak, došao sin Vasine sestre – Jovo Čubrilović. Poslije završenog trgovačkog zanata, Jovo Čubrilović otvara trgovačku radnju koju vrlo uspješno vodi.
Jovo Čubrilović i Savka Lazarević-Čubrilović u bračnoj zajednici izrodili su desetoro djece. Troje ih je umrlo dok su još bili djeca, a ostali su, izuzev Veljka koji je osuđen na smrt kao organizator Sarajevskog atentata, doživjeli starost. Staka, Veljko, Branko i Vaso su postali poznati po ulogama koje su imali u životu.
Godinu dana poslije rođenja najmlađeg djeteta – Vase, Jovo Čubrilović je umro. Brigu o djeci i njihovom školovanju preuzima Savka koja je, nakon deset godina umrla, a staranje o djeci preuzima djed Vaso Vidović.
Kuća Vase Vidovića u Gradišci nalazila se na mjestu sadašnjeg parkinga ispred Šumskog gazdinstva Gradiška.
Albumom i izložbom „Građanska Gradiška” u „Zavičajnom muzeju” vraćena su sjećanja na gradišku istoriju i znamenite ličnosti.
“Album obuhvata period od početka 20 vijeka do 1941. godine, kada je ratom i društvenim sunovratom Gradiška osakaćena za građanski sloj, ponajviše deportacijom 52 porodice u Srbiju. Time je nestao bogati, građanski sloj društva, koji se razvio još u Austrougarskoj monarhiji”, rekao je viši kustos i istoričar Bojan Vujčić.
Prema njegovim riječima u to vrijeme Gradiška je imala najveći broj društava u BiH, čak 30 od kojih 20 sa srpskim predznakom. Zbog toga, ali i izražene naklonosti ka Beogradu u gotovo svim sferama društva, posebno reprezentativnim građevinama, Gradiška je nosila epitet „Mali Beograd”.
Među imenima važnih ličnosti i porodica koji su prije jednog vijeka u Gradišci gradili temelje modernog grada je ime Vase Vidovića i brojnih drugih.
