„Moj grad“ – Ulica Milunke Savić, heroine Balkanskih ratova i Velikog rata
Milunka Savić je heroina po kojoj jedna od ulica našeg grada nosi naziv. Ova ulica se nalazi na početku naselja Brestovčina, na granici sa Žeravicom, a u nju se može doći iz ulica Hajduk Veljka i Vladike Nikolaja Velimirovića.
Milunka Savić je bila srpska heroina Balkanskih ratova i Velikog rata ali i žena sa najviše odlikovanja u istoriji ratovanja. Francuzi su je nazvali srpskom Jovankom Orleankom zbog hrabrosti, a od njih je dobila i dva ordena Legije časti. Dobila je i najviši francuski orden — Ratni krst, koji joj je lično uručio admiral Geprat, i time je postala jedina žena na svijetu koja je nosilac ovog ordena. U Muzeju Velikog rata, u francuskom gradu Mo, Milunka zauzima značajno mjesto. Američki sajt Listverse, uvrstio je Milunku Savić na listu deset najvećih žena koje su se borile u nekom od ratova tokom novije istorije.
Milunka je rođena u skromnoj porodici u selu Koprivnica, kod Jošaničke banje. Kao godina Milunkonog rođenja, kako piše u njenoj članskoj karti rezervnih vojnih starješina, navodi se 1892, mada se u nekim izvorima pojavljuje i 1890. godina. Imala je brata i dvije sestre i bila je najstarije dijete Radenka i Danice Savić.
Nakon što je 1912. godine objavljen Ukaz o mobilizaciji, Milunka odlučuje da spasi oca i bolesnog brata odlaskom u rat. Odsjekla je kosu, povezala grudi, obukla muško odijelo i regrutuje se pod imenom Milun Savić. Tako je učestvovala u Balkanskim ratovima, ali tako počinje i njen ratni staž. Da je Milun žensko, otkriveno je u Bregalničkoj bolnici 1913, nakon što ju je metak pogodio u grudi. Rat je završila činom kaplara srpske vojske.
Kao dobrovoljac prijavila se i za Prvi svetski rat, gde je bila dio Gvozdenog puka zajedno sa Britanka Florom Sends. Prilikom povlačenja preko Albanije, 1915. godine, u Makedoniji, progođena je u glavu. Poslije nekoliko mjeseci oporavka nastavila je da se bori na Solunskom frontu, gdje je učestvovala u bitkama u ljeto i jesen 1916. godine. U bici na Kajmakčalanu sama je zarobila 23 bugarska vojnika, pomagala je u dostavljanju municije i istakla se u bombaškim napadima. Ukupno je u borbama ranjavana četiri puta. Ratnu karijeru završila je činom narednika.
Bila je i nosilac zlatne Karađorđeve zvijezde sa mačevima, zlatne medalje za hrabrost Miloš Obilić, kao i Albanske spomenice i spomenice Solunskog fronta. Ponijela je britanski Orden Svetog Majkla, kao i ruski Orden Svetog Đorđa Pobjedonosca i druga odlikovanja.
Prva zaposlenja nakon rata nalazi u Bosni i Hercegovini, kao kuvarica, bolničarka, kontrolor u fabrici vojnih uniformi. Tamo upoznaje Veljka Gligorijevića, za kog se 1922. godine udala. Kćerku Milenu rodila je nakon dvije godine. Usvojila je još tri kćerke. Tokom života očuvala je i iškolovala oko tridesetoro djece, koja je dovodila iz svog rodnog sela.
Milunka je sahranjena u porodičnoj grobnici na Novom groblju u Beogradu. U okviru obilježavanja četrdesetogodišnjice od njene smrti, 2013. godine, njeni posmrtni ostaci su na inicijativu Istorijskog muzeja Srbije preneti u Aleju velikana. Na njenoj bivšoj kući na Voždovcu stoji spomen ploča, a u Jošaničkoj banji joj je 1995. godine podignut spomenik u prirodnoj veličini.
Radio televizija Srbije je 2013. godine snimila dokumentarno–igrani film, pod nazivom Milunka Savić — heroina Velikog rata. Predstava pod nazivom Legija časti — Milunka Savić, u režiji Milenka Pavlova, premijerno je izvedena u Beogradu 2014. godine. Gradiška publika imala je priliku pogledati predstavu „Žensko srce u šinjelu“ u režiji Mirjane Karanović, koja govori o ženama, srpskim heroinama u Prvom svjetskom ratu – Milunki Savić, najodlikovanijoj ženi u istoriji ratovanja, Flori Sends, jedinoj Britanki sa činom kapetana u srpskoj vojsci i Nadeždi Petrović, najznačajnijoj srpskoj slikarki 20. vijeka, koja je napustila lagodan život u Parizu i vratila se u zaraćenu Srbiju da pomogne svom narodu.
O Milunki je napisano i nekoliko knjiga: Milunka Savić — srpska Jovanka Orleanka, Milunka Savić — ordenje i ožiljci, Devojka iz doline jorgovana, Milunka Savić — vitez Karađorđeve zvezde i Legije časti.
- Vlainić